Każdy obiekt, który w momencie budowania wymagał uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, powinien aktualnie zostać uporządkowany prawnie – należy zgłosić samowolę budowlaną i ją zalegalizować. W przeciwnym razie grozi Ci mandat z Inspektoratu Nadzoru Budowlanego lub nakaz rozbiórki.
Bardzo niewiele osób o tym wie, nikt na co dzień hobbystycznie nie czyta archiwalnych nowelizacji Ustawy Prawo Budowlane i nie porównuje ich z datami powstania domów, garaży, budynków gospodarczych i dziesiątków innych obiektów budowlanych, które stoją na polskich podwórkach.
Uporządkowanie stanów prawnych nieruchomości
Do uporządkowania najczęściej dochodzi, kiedy pojawia się potrzeba przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy istniejących obiektów lub pojawia się nowa inwestycja w ich sąsiedztwie.
Zgodnie z prawem, każdy obiekt wymaga przeprowadzenia procedury legalizacji samowoli i niezależnie od upływu czasu sprawa się nie przedawnia.
Opis definicji i procedury legalizacji samowoli budowlanej znajduje się w Art.48 i 49 Prawa Budowlanego.
Jak zalegalizować budynek, który już istnieje?
Pierwszym krokiem, aby dowiedzieć się, czy budynek na Twojej działce wymaga legalizacji samowoli budowlanej jest ustalenie jego roku budowy oraz sprawdzenie z architektem jego rodzaju w świetle prawa budowlanego oraz parametrów.
Ważne jest też, aby przed uruchomieniem procedury ustalić, co dalej chcesz z tym obiektem zrobić – rozebrać, zostawić w istniejącym kształcie, a może przebudować? Czy ten obiekt da się zmienić tak, aby spełniał Twoje potrzeby? Architekt pomoże Ci zadać odpowiednie pytania oraz na nie odpowiedzieć. Sformułowanie celów jest potrzebne aby wiedzieć w jakim kierunku procedura legalizacji ma przebiegać.
Następnie należy ustalić, czy w momencie powstawania dany rodzaj obiektu wymagał pozwolenia na budowę lub innej formy zgłoszenia robót w odpowiednim urzędzie.
Kolejnym krokiem jest skontaktowanie się z właściwym Inspektoratem Nadzoru Budowlanego i formalne rozpoczęcie legalizacji. Zgodnie z Prawem Budowlanym, aby zalegalizować obiekt istniejący trzeba uiścić opłatę legalizacyjną, która w niektórych przypadkach może być wysoka (Art49b oraz 59g Ustawy Prawo Budowlane).
W trakcie legalizacji niezbędne jest dostosowanie obiektu do aktualnie obowiązujących przepisów, co nie zawsze jest możliwe lub przewyższa koszty budowy nowego obiektu. Wobec niedostosowania do przepisów, a zwłaszcza w przypadku zagrożenia zdrowia i życia użytkowników Nadzór Budowlany może nakazać rozbiórkę obiektu.
Uproszczone postępowanie legalizacji samowoli budowlanej – bez opłat
Na szczęście nowelizacja Prawa Budowlanego z 2020 roku wprowadziła tzw. Uproszczone postępowanie legalizacyjne samowoli budowlanej, dotyczące obiektów, od zakończenia budowy których minęło więcej niż 20 lat (Art.49f.1 Ustawy Prawo Budowlane).
Uproszczone postępowanie ułatwia formalności, ale przede wszystkim pozwala uniknąć płacenia wysokiej opłaty legalizacyjnej.
W wielu przypadkach , gdy konieczne jest przeprowadzenie legalizacji, oprócz architekta dobrze jest zasięgnąć porady prawnika obytego w zagadnieniach Prawa Budowlanego i doświadczonego we współpracy z Nadzorem Budowlanym. Może to pomóc uniknąć niepotrzebnych nieprzyjemności i naprawdę dużych kosztów.